Schilderij van Anton Mauve (1838-1888) voor de helft schoongemaakt.
Stel, u heeft al tientallen jaren een schilderij aan de muur hangen dat misschien daarvoor tientallen jaren aan de muur bij uw ouders, en daarvoor bij uw grootouders heeft gehangen. In al die tijd is er, voor zover u weet, geen onderhoud aan gepleegd. Het is u opgevallen dat het doek wat geplooid is in de hoeken en dat er een bruingele waas over de voorstelling hangt. Als u waarde aan het schilderij hecht en het belangrijk vindt dat het voor het nageslacht behouden blijft, dan is het een goed idee om het eens langs te brengen bij vanSteijn•lijsten.
Het onderhouden, schoonmaken en restaureren van schilderijen is een belangrijk onderdeel van mijn werkzaamheden. Wanneer u een schilderij bij mij aflevert zal ik het eerst aan een inspectie onderwerpen. Allereerst neem ik het uit de lijst.
Als het schilderij op doek geschilderd is, controleer ik of het op spanning staat. Meestal is een schilderij opgespannen op een zogenaamd spieraam, waarbij het doek op spanning gehouden kan worden door houten spietjes in de hoeken wat dieper in de gleuven te slaan zodat de spielatten iets verder uit elkaar gedrukt worden. In 9 van de 10 gevallen is dit niet (vaak genoeg) gebeurd waardoor het doek slap hangt.
Schilderij van Anton Mauve (1838-1888) geheel schoongemaakt en gevernist.
Onvoldoende spanning is zeer nadelig voor het geschilderde oppervlak: het werkt het breken van de verflaag en zgn. ouderdomscraquelé in de hand en het leidt soms tot verfverlies. Bij oudere schilderijen, of wanneer het linnen van een mindere kwaliteit is, komst het regelmatig voor dat het schilderij op meerdere plaatsen losgeraakt of losgescheurd is van het spieraam waardoor de spanning verloren is gegaan. Gelukkig kan dit allemaal verholpen worden. Vaak is het aantikken van de spietjes (of het plaatsen van nieuwe spietjes wanneer die ontbreken) voldoende om het doek weer strak te krijgen. Het kan ook zij dat het ouder raam vervangen moet worden door een nieuw spieraam en/of dat de randen van het doek versterkt moeten worden.
Beschadigingen (detail) van zeer dik beschilderd doek.
Vervolgens bekijk ik de verflaag aandachtig. Zijn er beschadigingen waar te nemen en hebben er eerdere reparaties plaatsgevonden? En: hoe vuil is het schilderij? Dat een schilderij vuil is, is vaak met het blote oog te zien. Echter het “vuil” zijn heeft vaak twee verschillende oorzaken: ten eerste is er de aanslag die zich gedurende de tijd heeft vastgezet op het oppervlak: stof, roet, nicotine, teer, insectenpoep, vet etc.. Dit type vervuiling hangt sterk af van de omgeving waarin het schilderij gehangen heeft of opgeslagen is geweest. Van het verwijderen van deze laag knapt een schilderij vaak al behoorlijk op. Maar niet voldoende. Dit komt door de tweede oorzaak van de “vervuiling” en dat is het verkleuren van de oude vernislaag (of –lagen). De vernissen die vroeger werden gebruikt hebben de neiging om na verloop van tijd geel of zelfs bruin te verkleuren, afhankelijk van de samenstelling en hoe dik de laag destijds was aangebracht. Gelukkig zijn deze vernislagen meestal te verwijderen of voldoende te reduceren zodat de verkleuring verdwijnt. Voor het doen van een prijsopgaaf test ik de vuil- en vernislaag op verwijderbaarheid.
Beschadigingen (detail) hersteld.
Er kan natuurlijk meer mis zijn met uw schilderij: beschadigingen in de verflaag, gaatjes of scheuren in het doek, ernstige craquelé waarbij stukje verf loskomen van het doek, etc. Dit kan doorgaans allemaal verholpen worden. Een van de zwaardere ingrepen is het zogenaamde bedoeken: hierbij wordt met gecontroleerde verhitting en druk een nieuw doek achter het oude doek “geplakt” waarbij de plakkende emulsie door het oude doek heendringt en de loszittende verflaag weer aan het doek vastzet. Hierdoor wordt het schilderij weer strak en stabiel. Vele, oudere schilderijen op doek die u in de musea ziet hangen hebben ooit een dergelijke behandeling ondergaan.
Voor een analyse heb ik uw schilderij enkele dagen in mijn studio nodig. Een prijsopgave is gebaseerd op de algemene toestand van het schilderij, de manier waarop het geschilderd is (op doek of paneel, glad of pasteus etc.), de ouderdom, de grootte, de graad van vervuiling en het type gebruikte vernis en het soort en het aantal beschadigingen. Een prijsopgaaf is vrijblijvend. Een restauratie duurt doorgaans een tot drie maanden, afhankelijk van wat er moet gebeuren.